Het Britse tijdschrift Sight and Sound van het British Film Institute publiceert elke tien jaar een lijst met de beste honderd films aller tijden. Daarvoor maken ze een rondgang langs ruim 1.600 filmrecensenten, distributeurs, curatoren, archivarissen en andere experts op het terrein van de film.
Vanwege de omvang wordt de lijst gezien als zeer gezaghebbend, zelfs als de canon van goede filmsmaak. Het aantal stemmers was de vorige keer, in 2012, nog 864; dit jaar is dat dus bijna verdubbeld.
Het British Film Institute publiceerde de lijst voor het eerst in 1952. De Sica’s meesterwerk De fietsendief voerde destijds de lijst aan. Daarna was het de beurt aan Orson Welles’ Citizen Kane (1941), die vijftig jaar bovenaan stond.
Tien jaar geleden was het stuivertjes wisselen: Vertigo (1958) van Alfred Hitchcock op één, Citizen Kane op twee.
Op de lijst van dit jaar is Vertigo gedaald naar de tweede plek, Citizen Kane naar plek drie. De verrassende nummer één is een Belgische film uit 1975 getiteld Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles.
Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles is een verslag van drie dagen uit het routineuze leven van Jeanne, een weduwe die met zoon Sylvain op een flat woont aan de Brusselse Quai du Commerce, de Handelskaai.
Jeanne (geweldig gespeeld door Delphine Seyrig) verdient haar geld met prostitutie, een vak dat ze overdag uitoefent tussen het doen van de huishoudelijke taken.
Regisseur Chantal Akerman was een feministisch voorloper en werd om die reden ook altijd gezien als een feministisch regisseur. The New York Times beschreef Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles als het “eerste feministische meesterwerk uit de geschiedenis van de cinema”.
Met de uitverkiezingen van haar film tot beste film aller tijden, zo zou je kunnen zeggen, wordt Akerman niet meer gezien als de beste feministische regisseur, maar gewoon als beste regisseur. (Akerman overleed in 2015 op tragische wijze. In haar woonplaats Parijs legde ze de hand aan zichzelf.)
De lijstaanvoerder van dit jaar kwam tien jaar geleden niet verder dan een – gedeelde – 36e plek. De nummer zeven op de huidige lijst, Beau Travail (1998), stond dat jaar op een – ook al gedeelde – 78e plaats.
Hoe is die stijging te verklaren? Volgens Sight and Sound-hoofdredacteur creëren streamingdiensten en digitale kanalen tegenwoordig mogelijkheden om een wijder palet aan films tot je te nemen.
Realistischer is waarschijnlijk de conclusie dat er een culturele herwaardering plaatsvindt in brede zin. In 2012 waren Jeanne en Beau Travail de enige films op de lijst die door een vrouw geregisseerd waren. Op de huidige lijst van 2022 vinden we elf door vrouwen geregisseerde films.
Top 10
- Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles (Chantal Akerman, 1975)
- Vertigo (Alfred Hitchcock, 1958)
- Citizen Kane (Orson Welles, 1941)
- Tokyo Story (Yasuhiro Ozu, 1953)
- In the Mood for Love (Wong Kar-wai, 2001)
- 2001: A Space Odyssey (Stanley Kubrick, 1968)
- Beau Travail (Claire Denis, 1998)
- Mulholland Drive (David Lynch, 2001)
- Chelovek s kino-apparatom / De man met de camera (Dziga Vertov, 1929)
- Singin’ in the Rain (Stanley Donen & Gene Kelly, 1951)
