7 taalvouten die jij na vandaag nooit meer maakt

Iedereen maakt taalfouten, zeker bij de woorden in deze lijst. Want is het nu beslissen of besluiten? Hen of hun? Cijfer of getal?

tatoeage tattoo loser

1. E-mail of email? 

Email is het dunne beschermlaagje van gesmolten glas dat wordt aangebracht op metalen of keramische voorwerpen. Je spreekt het uit als e-mal-je (de spelling emaille is minder goed dan email). E-mail daarentegen is de electronische post die je verstuurt via de digitale snelweg. Dat spreek je uit als ie-meel. 

2. Cijfer of getal? 

Een cijfer is een enkelvoudig symbool, net als bijvoorbeeld een letter. Het kan ook een waardering uitdrukken voor een prestatie. Je kunt een 8 krijgen voor een proefwerk, bijvoorbeeld omdat je goed geleerd hebt, of een 2 omdat je hond het huiswerk had opgegeten. Het woord cijfer is afkomstig van het Arabische sifr, dat letterlijk ‘niets’ betekent.
Het verschil tussen cijfer en getal: een getal is een abstracte weergave van een hoeveelheid. Een getal is dus samengesteld uit een of meer cijfers. Een getal bestaat altijd uit cijfers, maar cijfers bestaan niet altijd uit een getal.

3. Beslissen of besluiten? 

Beslissen is het doorhakken van een knoop, besluiten is het na zorgvuldige overweging kiezen uit een aantal alternatieven. “Ik heb er nog een nachtje over geslapen, maar ik denk toch dat het beter is om met je zus te trouwen.” De beslissing is dan dus al genomen.

(Overigens heeft besluiten nog een betekenis, namelijk afsluiten. “De avond werd besloten met een proost op de jarige.”)

Boksers kunnen dus een boxer dragen en die tegelijkertijd uitlaten

4. Bokser of boxer? 

Een bokser is iemand die bokst, voor zijn plezier of voor geld. Een boxer is een hondenras. Daar kun je ook mee boksen, maar dat raden we af.

Met de term boxer kan ook een onderbroek met pijpjes worden bedoeld, al spreken we in dat geval meestal van een boxershort. Boksers kunnen dus een boxer dragen en die tegelijkertijd uitlaten.

5. Ergeren of irriteren? 

Je kunt zelf iemand ergeren of iemand (of iets) kan jou ergeren. In het eerste geval veroorzaak je bij een ander gevoelens van onvrede. Je ergert hem of haar. In het tweede geval ervaar je zelf gevoelens van onvrede; jij ergert je aan hem. Of aan haar, in het geval van je schoonmoeder.
Bij irriteren wordt je op onaangename wijze geprikkeld. Dat komt dicht in de buurt van ergeren, maar het verschil zit ’em hierin: beide werkwoorden zijn overgankelijk (en hebben dus een lijdend voorwerp in de zin nodig), maar alleen ‘ergeren’ kan wederkerend worden gebruikt. Dus “ik erger me” is goed. Maar “ik irriteer me” is fout.

Alleen ‘ergeren’ kan wederkerend worden gebruikt: “ik erger me” is goed, “ik irriteer me” is fout

6. Dat of wat?

Oké, nu even erbij blijven. ‘Dat’ en ‘wat’ zijn allebei betrekkelijk voornaamwoorden, en in veel gevallen kun je beide woorden gebruiken. Maar wanneer het gaat om ‘iets’ heeft ‘wat’ de voorkeur. Hoe concreter dat ‘iets’ is, des te meer mag ‘dat’ worden gebruikt. “Is er misschien iets wat je mij wil vertellen?” Maar: “Er is inderdaad iets verschrikkelijks dat ik je moet bekennen.” 

Onthou ook: bijvoeglijke namen waar ‘het’ voor staat leiden tot het gebruik van ‘wat’. Dus: “Het mooiste wat ik ooit zag…” 

Bij verwijzingen naar zelfstandige naamwoorden gebruik je natuurlijk ‘dat’. “Het meisje dat…” Als er een verwijzing is naar een hele zin, gebruik je ‘wat’. “Pim is een hardwerkende jongen, wat niet gezegd kan worden van zijn broer.” 

7. Gehad of gekregen? 

Het zijn beide voltooid deelwoorden. Gehad is het voltooid deelwoord van ‘hebben’; gekregen is het voltooid deelwoord van ‘krijgen’. Als jij zegt dat je bijvoorbeeld een kadootje gehad hebt, impliceer je dat je dat kadootje niet meer in bezit hebt. Daarom kun je beter ‘gekregen’ gebruiken. Dan weet je zeker dat er niet iemand bijdehand gaat doen (“Oh, heb je het niet meer dan?”).

Deze en nog 142 andere verwarrende woorden uit de Nederlandse taal vind je in het hoogst vermakelijke en dus ook zeer educatieve 149 Verwarwoorden die je nooit meer vergeet van de hand van Jan Dijkgraaf, uitgegeven door Bertram + De Leeuw – € 12,50