In principe is elke oorlogsfilm natuurlijk anti-oorlog. Toch zijn er best wat voorbeelden die een stapje verder gaan en je, zelfs na de afsluitende credits, nog even muisstil zullen achterlaten. We zouden wel een lijst van 100 van dit soort films kunnen maken, maar we houden het op vijf geweldige titels die je gezien moet hebben. Zowel klassiekers als moderne klassiekers.
Kirk Douglas in Paths of Glory
Paths of Glory
Dit meesterwerk van Stanley Kubrick dateert al uit 1957. Het speelt zich af tijdens W.O. I en in de hoofdrol schittert Kirk Douglas als de Franse kolonel Dax. Hij komt op voor zijn mannen die op een zelfmoordmissie worden gestuurd. Sommige soldaten weigeren en een generaal beveelt om de eigen manschappen te executeren. Dax trekt ten strijde tegen deze idioterie, tegen de Franse legertop en de krijgsraad, maar krijgt al snel door dat het onbegonnen werk is. Paths of Glory is een aanklacht tegen de waanzin van oorlog ten koste van alles en het desnoods maar executeren van de eigen manschappen.
Willem Dafoe, Charlie Sheen en Tom Berenger in Platoon
Platoon
De Vietnamoorlog is natuurlijk een dankbaar onderwerp voor filmmakers. Elke oorlog is nutteloos, maar die in Vietnam was wel een extreem onmogelijke missie. Oliver Stone schreef het script voor Platoon gebaseerd op zijn eigen ervaringen in Vietnam. Tevens regisseerde hij deze klassieker uit 1986 met in de hoofdrollen Charlie Sheen, Willem Dafoe, Tom Berenger en ook zien we een piepjonge Johnny Depp. We volgen de naïeve Chris Taylor (Sheen) die zich vrijwillig opgeeft voor de oorlog, maar al gauw inziet dat het totale waanzin is. Stone regisseerde Platoon op een dusdanige manier dat je als kijker continu gedesoriënteerd bent in de Vietnamese jungle. Om je exact dat gevoel te geven wat die jonge mannen ook moesten voelen. Dat je achter elke plant of tak een mogelijke boobytrap of vijand kon tegenkomen. Huiveringwekkend goed.
Martin Sheen in Apocalypse Now
Apocalypse Now
Francis Ford Coppola’s meesterwerk Apocalypse Now uit 1979 is een trippy epos van meer dan drie uur – er zijn meerdere versies, zelfs langer – maar desalniettemin zit je op het puntje van je stoel. Losjes gebaseerd op de roman Heart of Darkness van Joseph Conrad en met Martin Sheen, de geflipte Robert Duvall, een trippende Dennis Hopper en de ongekend enge Marlon Brando in de hoofdrollen. Kapitein Willard (Sheen) krijgt opdracht om de hoogbegaafde en gedecoreerde, maar ook gedeserteerde kolonel Kurtz (Brando) op te sporen en te vermoorden. Kurtz heeft diep in de jungle een eigen inheems leger en een soort moordende sekte gecreëerd, die er een eigen oorlogje op nahoudt. Varend over een rivier op zoek naar Kurtz, voel je de waanzin continu om je heen. Willard merkt dat ook en raakt meer en meer gefascineerd door zijn doelwit en de hypocrisie van zijn opdracht. Of zoals hij zelf in de film zegt: “To charge a guy with murder in this place, was like handing out speeding tickets at the Indy 500″. En zo is het maar net. De helikopterscene op Richard Wagner’s Walkürenritt blijft een onovertroffen stukje cinema van deze schokkende film. Eén van de belangrijkste Amerikaanse films ooit gemaakt en eentje die je niet in de koude kleren gaat zitten.
Alles over de film iHostage lees je hier
Felix Kammerer in Im Westen nichts Neues
Im Westen nichts Neues
Deze film naar het gelijknamige Im Westen nichts Neues van Erich Maria Remarque uit 1928, werd al verfilmd in 1930 en 1979 en kreeg een heftige nieuwe remake in 2022. Het boek – en dus ook de films – zijn geïnspireerd op Remarque’s eigen ervaringen als Duitse soldaat en viel op door de realistische weergave van de verschrikkingen van de strijd en de problemen waarmee soldaten te maken krijgen. Tijdens en zelfs lang na de gevechten. Deze zeer kritische Duitse(!) invalshoek van W.O. I was uniek en viel in Duitsland niet in goede aarde. Het boek werd zelfs verboden en door de nazi’s in 1933 massaal verbrand omdat het anti-Duitse propaganda zou zijn. Niets in minder waar. Het verhaal staat nog steeds al een huis en volgt drie jonge Duitse tieners die zich vol patriottisme aanmelden voor het leger. Hun vooroordelen over de vijand en het conflict brokkelen snel af als ze in de regelrechte hel belanden die W.O. I was.
Robert De Niro in The Deer Hunter
The Deer Hunter
Kunnen we Michael Cimino’s drie uur durende epos eigenlijk een Vietnamfilm noemen? Een anti-oorlogsfilm is het zeker, ondanks dat het ‘Vietnam’-gedeelte van de film de kortste screentijd krijgt. De cast is geweldig met Robert De Niro, Christopher Walken en John Savage als hoofdrolspelers en er zijn mooie bijrollen voor John Cazale en Meryl Streep. The Deer Hunter gaat des te meer over de ontwrichtende en verwoestende psychologische effecten die de oorlogsvoering had op drie Amerikaanse vrienden – vrienden die zich vrijwillig aanmeldden – en hun directe omgeving. De horror die we meekrijgen is weerzinwekkend en het is soms moeilijk kijken naar de ontberingen en ontmenselijking van de hoofdrolspelers. Een film waarna je even een tijdlang geen woord kunt uitbrengen, maar die na bijna 50 jaar nog steeds niets aan kracht heeft ingeboet.
