Na maanden van rondzwerven is ‘s werelds grootste ijsberg, genaamd A23a, tot stilstand gekomen nabij het eiland South Georgia in de Zuidelijke Atlantische Oceaan. A23a ontstond in 1986 toen hij afbrak van een nog grotere ijsmassa, A23, die datzelfde jaar loskwam van Antarctica.
Decennialang lag de ijsberg roerloos in de Weddellzee, ten oosten van het Antarctisch Schiereiland. Pas in 2020 begon hij los te komen van de zeebodem. In 2023 verliet hij de Antarctische wateren en dreef richting het noorden.
De reis van A23a verliep niet zonder hindernissen. Dit voorjaar bleef hij een tijdje ronddraaien op dezelfde plek, gevangen in een zeestroming nabij de South Orkney-eilanden. Na maanden van draaien brak hij los en zette koers naar South Georgia, een Brits overzees gebied met nog geen honderd inwoners en een overvloed aan zeehonden en pinguïns. Maar nu ligt hij vast op het continentale plat, zo’n tachtig kilometer van het eiland verwijderd.
Hoe groot is deze ijsberg eigenlijk?
Oorspronkelijk had A23a een oppervlakte van ongeveer vierduizend vierkante kilometer – dat is ruim dertien keer zo groot als de gemeente Amsterdam. Hoewel hij in de loop der tijd wat massa heeft verloren, blijft het een gigantisch gevaarte. IJsbergen van deze omvang zijn zeldzaam. Er zijn de afgelopen vijf jaar slechts twee andere van vergelijkbare grootte in deze regio geweest.”
De naam ‘A23a’ klinkt misschien weinig spectaculair, maar daar zit een wetenschappelijke logica achter. De letter ‘A’ verwijst naar de regio in Antarctica waar hij werd gevormd, de cijfers worden in volgorde toegekend, en de kleine ‘a’ betekent dat hij is afgebroken van een groter geheel.
Wat gebeurt er nu?
A23a zal op den duur afbrokkelen en smelten, al kan dat nog jaren duren. Nu hij is vastgelopen, is de kans op breuken toegenomen door de toegenomen druk. Grote ijsbergen hebben eerder enorme afstanden afgelegd – er is er ooit een ijsberg tot op duizend kilometer van het Australische Perth gekomen – maar uiteindelijk smelten ze allemaal.”
De impact op het lokale ecosysteem blijft onzeker. Hoewel de pinguïns en zeehonden van South Georgia niet direct bedreigd worden, kan de ijsberg hun route naar voedselbronnen blokkeren. Aan de andere kant kan het smelten van de ijsberg ook voedingsstoffen in de oceaan vrijlaten, wat de lokale ecosystemen ten goede kan komen.
Is er een ‘Titanic-gevaar’?
De ijsberg zelf vormt geen groot gevaar voor de scheepvaart – moderne navigatiesystemen houden zijn locatie nauwlettend in de gaten. Het echte risico ontstaat pas wanneer hij in kleinere brokstukken uiteenvalt, die moeilijker te volgen zijn.
Toch is A23a vooral een symptoom van een groter probleem: de impact van klimaatverandering op Antarctica. De ijskappen hebben de afgelopen vijfentwintig jaar honderden miljarden tonnen aan ijs verloren, grotendeels door opwarmend oceaanwater. Dit leidt niet alleen tot een stijgende zeespiegel, maar beïnvloedt ook de stabiliteit van de Antarctische ijsplaten.
A23a is een drijvend reusachtig monument van een veranderende wereld. Waar hij uiteindelijk belandt, blijft nog even afwachten.
