Joaquin Phoenix is één van de meest interessante acteurs die nu in Hollywood werkt. Maar dat doet hij alleen op zijn voorwaarden. Zijn nieuwste is het vervolg op Joker: Joker: Folie À Deux. Het resultaat zaaide verdeeldheid, op zijn zachtst gezegd, maar aan lef geen gebrek. Voor de streamingrelease sprak ModMod met de 50-jarige acteur.
Joaquin Phoenix houdt ervan om bang te zijn. “Dat is wat mij kan overhalen om een film te doen. Ook hier voelde ik me overweldigd en doodsbang. Meestal, als ik ergens bang voor ben, heb ik het gevoel dat ik ernaartoe moet. Dat is de staat waarin ik wil verkeren als ik werk. Ik had zoveel gemengde gevoelens over het personage. En dat vind ik leuk. Ik denk niet dat we daar genoeg van hebben in films.”
Joker: Folie À Deux is het langverwachte vervolg op het met een Academy Award bekroonde Joker uit 2019, die wereldwijd meer dan €1 miljard opbracht. In de nieuwe film heeft Joaquin Phoenix opnieuw de hoofdrol in zijn Oscar-winnende dubbele rol als Arthur Fleck/Joker, tegenover een andere Oscar-winnaar, Lady Gaga (A Star Is Born). Joker: Folie À Deux nu te zien op HBO Max.
In de sequel vinden we Arthur Fleck geïnstitutionaliseerd in Arkham in afwachting van zijn proces. Terwijl hij worstelt met zijn dubbele identiteit, stuit Arthur niet alleen op ware liefde, maar vindt hij ook de muziek die altijd al in hem zat.
En dat is letterlijk genomen. Al had dit nogal een effect op de bioscoopbezoekers. Simpel gezegd is de film geflopt. Tijdens het schrijven is de wereldwijde opbrengst ‘maar’ ruim 200 miljoen dollar, ver van de miljardenopbrengst in 2019. Nu komt dat deels doordat de film verre van perfect is, maar de reusachtige mislukking die iedereen het noemt (en ook veelal napraat) is het zeker niet.
Lees: Het complete interview met Joaquin Phoenix in ModMod #8
Phoenix’ optreden blijft krachtig en ontroerend. Het geniale ervan is dat je haast niets anders kunt doen dan ergens om Arthur geven, ondanks zijn waanzin. En trek je niet te veel aan van onze mening, regisseur Quentin Tarantino sprak erover in de podcast van American Psycho-schrijver Bret Easton Ellis. Tarantino legt uit: “Ik vond de film echt heel erg leuk, echt waar. Veel beter dan het eentonige eerste deel. Ik ging kijken met de verwachting dat ik onder de indruk zou zijn van het filmmaken, maar dat het verder een intellectuele oefening op afstand zou zijn die uiteindelijk niet zou werken als een film. Dat werken doet ‘ie ook niet helemaal, maar ik ben nihilistisch genoeg om te genieten van een film die niet helemaal werkt als een film. Of die in zekere zin een grote, gigantische puinhoop is. Ik raakte er echt in verstrikt.”
De analyse gaat verder en Tarantino werpt de theorie op dat regisseur Todd Phillips de échte Joker is. “De Joker regisseerde de film. Het hele concept, het vele geld van de studio dat hij uitgaf; hij gaf het uit zoals de Joker het zou uitgeven. Hij zegt fuck you tegen ze allemaal. Hij zegt fuck you tegen het filmpubliek. Hij zegt fuck you tegen Hollywood. Hij zegt fuck you tegen iedereen die aandelen heeft bij DC en Warner Brothers. Todd Phillips is de Joker.”
Iets dat je kunt afdoen als een complexe fantheorie? Wellicht, al is Phoenix niet vies van wat controverse. In 2009 vertelde een bebaarde en nogal afwezige Phoenix bij talkshowhost David Letterman dat hij zou stoppen met acteren en de muziek in ging. Dat hield hij maandenlang vol. Uiteindelijk bleek het allemaal een typetje voor een Spike Jonze mockumentary.
Phoenix krijgen we niet zover dat hij iets over de box office-resultaten zegt, al zegt hij wel íets over het eindresultaat. “Er zijn veel meer verwachtingen van deze tweede film,” merkte hij op. “Er is absoluut een gevoel van meer nervositeit dan ik had bij de eerste. We hebben het onszelf ook niet gemakkelijk gemaakt, want we wilden niet simpelweg doorgaan met de eerste film. Als in: Arthur is nu de Joker, dus nu gaan we hem banken zien beroven. Daarbij, toen we de eerste Jokermaakten, wist niemand wat we in godsnaam aan het doen waren. Het gebeurde allemaal onder de radar. Plotseling, zeker als je Lady Gaga hebt uitgenodigd, lig je onder een microscoop. Toch denk ik dat het ons is gelukt om te maken wat we wilden maken, met alle vrijheid.”
Waar Phoenix op zoek ging naar iets bij Arthur dat net onder de oppervlakte zat. “Hij is als een paardenbloem die groeit tussen de scheuren van een kapotte stoep. Zijn probleem was dat niemand dat licht kon zien. In Folie à Deux vonden we het een goed idee om te onderzoeken wat er zou gebeuren als iemand dat licht daadwerkelijk zou zien. Wat zou het in Arthur doen ontwaken?”
Iets dat de relatie tussen Arthur en Joker nogal wankel maakt volgens de 50-jarige acteur. “Is Joker echt alleen de schaduwkant van Arthur? Of is het andersom?” Een vervolg waarvan het idee al tijdens de opnames van het eerste deel ontstond. In eerste instantie was de bedoeling één film, maar hoe meer Phoenix en regisseur Todd Phillips in de wereld doken, hoe rijker hij werd met mogelijkheden.
“Eén van de dingen die het meest resoneerde was dit idee van, wat doe je als je moe bent van het optreden, van het zijn van een personage dat je hebt gecreëerd? En we hadden het over een band als Kiss die op een gegeven moment jarenlang op tournee zijn en die dit personage moeten volhouden, en wat gebeurt er als ze thuis willen zijn en dat personage niet meer willen spelen? Wat gebeurt er als hun romantische partner meer verliefd wordt op het personage dan op hen? Dat was één van de eerste momenten waarop ik me herinner dat ik er met Todd over sprak, ik werd echt enthousiast over dat idee. Dat was waarschijnlijk halverwege de eerste Joker.”
Je gedijt het beste met enig risico?
“De herhaling van filmmaken helpt niet, dus als ik de mogelijkheid krijg om iets zonder vangnet te doen, dan grijp ik die kans. Dat is voor mij de meest opwindende manier van werken.”
En als dat vangnet er wel is?
“Natuurlijk zijn er bepaalde films die ik heb gemaakt omdat ik vond dat het het juiste was om te doen voor mijn carrière. Dat is de realiteit. Ze zijn niet perfect, maar er zitten wat interessante aspecten aan, dus doe je het. Zo gaat het nu eenmaal. Daarom heb ik ook niet zoveel grotere films gemaakt, want hoe meer geld er op het spel staat, hoe meer verwachtingen er zijn om dat terug te verdienen. Dus begin je je normen te verlagen.”
Was er ditmaal terughoudendheid?
“Er was een deel van mij dat terughoudend was. Er was iets zo speciaals aan de eerste ervaring en ik wilde dat op geen enkele manier bezoedelen, maar ik hield ook van het idee van een uitdaging, het idee om het verhaal voort te zetten maar dan wel met verschillende tonen om mee te spelen. Er was nog veel meer te ontdekken, dacht ik, met het personage. Ik wilde het niet opgeven. Dus was ik opgewonden en nerveus.”
Naast de complexe sets zijn de kostuums belangrijk voor de film, hoe kijk je daarnaar?
“Het is moeilijk te beschrijven hoe belangrijk dat is voor een acteur. Het gevoel dat de ruimte op een bepaalde manier leeft en meer is dan slechts een wandje, is gewoon zo’n geschenk. En de kostuums in de harde realiteit van Arkham en dan weer ontsnapping in een meer warme, mooie en romantische setting, hoe krijg je dat voor elkaar? Voor mij lukte dat briljant door wat costume designer Arianne Phillips heeft gemaakt. Ik herinner me dat ik naar haar ging en al die verschillende pakken zag. Het witte pak en het poederblauwe pak, ze waren gewoon zo mooi, de details en de snit.”
Vind je het maken interessanter dan het uiteindelijke resultaat?
“Mja, lastig. Dat zou te kort door de bocht zijn, maar wat mij opwindt is het proces van acteren. Jezelf verliezen in een rol, de tijd uit het oog verliezen, zoals vroeger als kind (Phoenix was kindacteur, o.a. op tv en in films als Parenthood en Russkies red.). Ik was nog geen tien en ik herinner me mijn eerste tv-werk nog levendig. Mijn hele lichaam vibreerde, dat is waar ik sindsdien naar op zoek ben.”
Joker: Folie à Deux is nu te zien op HBO Max
