Op de weinige foto’s die er zijn van mijn opa, draagt hij steevast bretels. Die bretels waren opvallend kort omdat mijn opa een bovenlijf had als Humpty Dumpty. Op leek op een soort paasei op stokjes, wel met altijd een lach op het gezicht.
De broek trok mijn lieve opaatje ongeveer zo hoog als de ribbenkast. Dat leverde een koddig tafereel op, maar resulteerde bij mij – ik was dol op mijn opa – in een eeuwige voorkeur voor bretels boven de riem.
Bretels hebben een rare reputatie. Ze worden geassocieerd met Wall Street of met de lokale rotary-club. Misschien komt het door Jort Kelder, die als drager van bretels ongewild de verpersoonlijking van snobisme is geworden. Bretels werden meegesleurd richting een elitair imago, tegen wil en dank.
bretels werden in vroeger tijden juist geassocieerd met de werkende klasse
De grap is dat bretels in vroeger tijden juist geassocieerd werden met de werkende klasse. Omdat de arbeider, in tegenstelling tot de gegoede klasse, niet in staat was om kleding op maat te laten maken, moesten bretels eraan te pas komen om de broek op zijn plek te houden.
Bretels hadden een onzedelijke reputatie omdat ze meer tot het ondergoed dan het bovengoed behoorden. Bretels waren noodzakelijk (elastiek bestond nog niet), maar het was niet de bedoeling dat ze zichtbaar gedragen werden, dat was ordinair.
Daarom werden bretels verstopt onder de waist coats (de giletjes) van driedelig pakken. Dat gaf problemen op hete dagen, want heren konden dan hun jasje niet uitdoen (‘a gentleman only reveals his suspenders to his valet and the woman he brought home’). De riem kwam daarom rond de vorige eeuwwisseling als geroepen.
Waarom dan niet een riem?
Een strak aangesnoerde riem snoert de vorm uit je broek. Bretels doen dat niet, die tasten de vorm van je broek niet aan.
Bretels staan ook toe dat je een beetje lucht tussen je buik en de broekband houdt, wel zo prettig. Een strakke riem ‘voel’ je knijpen in je buik als je gaat zitten.
Een riem van leer gaat ook nog eens uitzetten door je lichaamswarmte. Allemaal kwalen waar bretels niet onder gebukt gaan. Bretels houden je broek de hele dag in – min of meer – dezelfde positie.
Omdat bretels voor een deel uit elastisch materiaal bestaan, kun je jezelf in bochten wringen zonder dat je broek zich, bijvoorbeeld bij het bukken, in de bilnaad straktrekt – een sensatie die je wil voorkomen.
Aan bretels kleeft nog een bonus: door de verticale vorm verlengen ze je silhouet. Riemen doorklieven je silhouet als een kapmes. Als je bretels een print hebben in de vorm van een verticale streep, wordt dat optische effect nog eens versterkt.
Voorts kun je, door de verstelbaarheid middels het gespje, de bretels zo afstemmen dat je broekspijpen op de juiste afstand boven je schoenen eindigen. Allemaal manieren om je silhouet in opperbeste staat te brengen. Als je daar dan ook nog een krijtstreepbroek bij aantrekt, zoals Michael Douglas deed in Wall Street, lijkt het alsof je torenhoog boven het klootjesvolk uitsteekt.
Welke bretels kies je?
De eerste bretels hadden op de rug een X-vorm. Er waren er ook met een H-vorm, maar die zijn vrijwel uitgestorven. Klassieke bretels worden vandaag de dag meestal geleverd met een Y-vorm op de rug.
Broeken die ontworpen zijn om klassieke bretels te dragen, hebben een zogeheten fish tail back, een V-vormige opening boven de bips. De twee leren bandjes aan de onderkant van je Y-bretels worden aan beide zijden van die V-opening bevestigd aan knopen die ongeveer acht centimeter uit elkaar staan.
De knopen zitten aan de binnenkant van je broekband zodat ze geen afdrukken maken in het leer van je autostoel, mocht je zonder jasje achter het stuur kruipen. Die knopen kun je overigens ook gewoon aan de buitenkant van je broekband laten zetten, dat is een kwestie van persoonlijke smaak.
Tegenwoordig zijn er ook bretels met clips (clip-on braces) in plaats van de leren bandjes met knoopsgaten. Engelse kleermakers beschouwen de bretels met clips als een belediging, maar helaas worden broeken nauwelijks meer gemaakt met knoopjes aan de broekband. Levi’s stopte bijvoorbeeld al in 1937 met suspender buttons aan hun jeans.
Clips zijn functioneel, maar hebben het nadeel dat ze de stof van je broek kunnen beschadigen. Spijkerstof kan daar wel enigszins tegen maar katoen en wol zijn kwetsbaarder. Die clips zetten ook echt hun scherpe tanden in de stof, dus wees daar voorzichtig mee.
Het materiaal van je bretels.
Klassieke bretels zijn gemaakt van strakgeweven katoen, zijde of viscose (een vorm van kunstzijde die vroeger ‘rayon’ genoemd werd). Vast onderdeel is een elastische strook op de rug. De bandjes zijn van leer, soms van geiten- of kattendarmen.
Je vindt bretels in de meest uiteenlopende kleuren en patronen. In Frankrijk, waar bretelles werden geïntroduceerd rond de Franse Revolutie, droeg Napoleon ze het liefst gedecoreerd met honingbijen, symbool voor zijn Corsicaanse afkomst.
Doe de kleine generaal daarin maar niet na. Neem liever een voorbeeld aan Daniel Craig in Casino Royale (2006), Skyfall (2012) en No Time to Die (2021). In de casino-scènes draagt James Bond bretels van Albert Thurston, in wit moiré (een weefsel dat op een golvende manier licht weerkaatst – prachtig) met geitenleren uiteinden.
Ralph Fiennes draagt in Skyfall (hij wordt aan het einde van de film gepromoveerd tot M) donkerblauwe bretels van de Londense kleermaker Ede & Ravenscroft met een Fleur-de-lys-patroon (Franse lelie). Nee, veel stijlvoller zul je het niet tegenkomen.
Dus waar koop ik mijn bretels?
Elke grote kledingketen heeft tegenwoordig bretels in de collectie, al zijn dat vrijwel enkel bretels met clips. Voor bretels met leertjes moet je even zoeken.
Je kunt naar Albert Thurston in Engeland afreizen, de oudste leverancier van bretels (sinds 1820) die beschouwd wordt als de Rolls Royce onder de bretels, of naar het iets minder oude Ede & Ravenscroft (sinds 1869, een jonkie dus nog). Beide zaken hebben een webshop, al moet je natuurlijk wel weten wat je maat is (ja, ook bretels hebben maten).
In Nederland kun je bij de klassiekere herenmodezaak nog wel bretels vinden. The English Hatter (sinds 1935), gevestigd in een pijpenlaatje aan de Amsterdamse Heiligeweg, een zijstraat van de Kalverstraat, is een sympathiek zaakje vol Oud-Engelse accessoires.
