In een kort statement heeft ontwerper Dries van Noten vandaag zijn afscheid aangekondigd. Eind juni treedt hij terug uit het merk dat zijn naam draagt. Van Noten geeft aan dat hij het een droevige beslissing vindt, die hem niettemin vrolijk stemt. Nu heeft hij tijd voor andere zaken.
Maar hoe is Dries van Noten überhaupt hier gekomen?
Het begin
Mode, of beter gezegd kleding, wordt er bij Dries van Noten (Antwerpen, 1958) met de paplepel ingegoten. Opa heeft een eigen kleermakersatelier en zijn ouders bestieren eerst een winkel in herenmode in Essen, een dorp onder Antwerpen, daarna Van Noten Couture in Antwerpen. Dries werkt al van jongsaf aan mee in het bedrijf. Het is daarom een vrij logische stap om mode te gaan studeren. In 1977 meldt hij zich bij de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen.
Op de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten leert hij vijf medestudenten kennen. Samen met Walter van Beirendonck, Ann Demeulemeester, Dirk Bikkembergs, Marina Yee en Dirk van Saene start Van Noten een revolutie op de modeacademie. Die academie, in die jaren onder leiding van Mary Prijot, was meer klassiek van aard, waarbij de nadruk werd gelegd op het maken van historische kostuums.
De ambitieuze vriendengroep laat zich inspireren door provocatieve ontwerpers als Claude Montana, Jean Paul Gaultier en Thierry Mugler. Later raken ze geïntrigeerd door de innovatieve Japanse modegolf, met ontwerpers als Issey Miyake, Yohji Yamamoto en Rei Kawakubo van Commes des Garçons.
De Zes van Antwerpen kopiëren de uitnodigingen die vader Van Noten ontvangtvoor modeshows van Gaultier en Mugler, zodat zij erbij aanwezig kunnen zijn. Dries van Noten, die al tijdens zijn studie voor meerdere kledingbedrijven werkt, bezoekt internationale beurzen zoals Première Vision in Parijs en Pitti Uomo in Florence.
De vriendengroep trekt zich aan elkaar op, legt de lat voor zichzelf hoog en is internationaal georiënteerd. Die combinatie zorgt uiteindelijk voor spanning tussen het hoofd van de opleiding en de groep. In 1980 zetten Walter van Beirendonck en Martin Margiela (die laatste wordt vaak in een adem met de groep genoemd) de toon door met hun collecties af te wijken van de heersende standaard. Tijdens de afstudeershow van 1981 borduurt Van Noten samen met Ann Demeulemeester, Dirk van Saene en Marina Yee daar op voort. Ze krijgen geen hoog eindcijfer..
Bij de Gouden Spoel in 1982, een wedstrijd die dankzij overheidssteun in het leven is geroepen om de Belgische mode te promoten, doen de Zes van Antwerpen allemaal mee. De winst gaat uiteindelijk naar Ann Demeulemeester. Bij de tweede editie een jaar later, is er ook aandacht van internationale pers. In de jury zit Jean Paul Gaultier, die de jonge garde looft om hun collecties. Over Dries van Noten zegt Gaultier dat deze “precies weet weer te geven wat er op dat moment speelt”. Het zijn onder meer deze woorden van Gaultier die ervoor zorgen dat de naam van de jonge Antwerpenaar bekender wordt. Maar de definitieve doorbraak volgt in 1986.
Geert Bruloot, die samen met Eddy Michiels de winkel Coccodrillo bezit, adviseert de groep om hun collecties te tonen op een modebeurs in het hippe Londen. Op de tweede dag van de beurs besluiten gezaghebbende inkopers, onder meer van Barneys New York, om de collectie van Dries te bestellen. Vanaf dat moment gaat mode-agent Marysia Woroniecka de Belgische ontwerpers bij staan. Omdat de namen van de Belgen moeilijk uit te spreken zijn in het Engels, doopt Woroniecka de groep om tot Antwerp Six waarmee de zes ontwerpers officieel een begrip worden.
Imperium
Eind jaren tachtig gaan de groepsleden hun eigen weg. Van Noten opent in 1989 in Antwerpen een winkel in een neo-barok gebouw uit 1882 dat de naam Het Modepaleis draagt. In het gebouw aan de Nationalestraat zaten voorheen meerdere kleermakers gezeten, maar het is toe aan renovatie en Van Noten besluit om het risico te nemen.
Nog altijd is Het Modepaleis een begrip in Antwerpen. Uit binnen- en buitenland komen liefhebbers van zowel kleding als architectuur hier naartoe. En zo bouwt Van Noten bouwt stapje voor stapje aan een imperium. Zijn aanpak is gericht en pragmatisch. Tijdens de modeopleiding volgde hij al een cursus boekhouden om de balans tussen ontwerper en ondernemer te kunnen bewaken. Op de Fashion Week in Parijs debuteert hij in in het voorjaar van 1991 met zijn eerste officiële mannenshow. Twee jaar later volgt de eerste vrouwencollectie.
De signatuur van Van Noten is terug te brengen tot de twee cruciale elementen: prints en stofgebruik. Denk aan geborduurde bloemenprints in allerlei kleursamenstellingen op onder meer overjassen, shirts en truien. Voor het maken van de kleding werkt hij al jaren nauw samen met ateliers in India. In de documentaire Dries (2017) van Reiner Holzemer is te zien hoe meerdere vrouwen met de hand werken aan de vele borduursels.
Culturele referenties uit Azië of delen van Europa zijn gemeengoed, maar in vele collecties wordt ook inspiratie geput uit muziek (jeugdidool David Bowie) en kunst (Francis Bacon). Toch blijven bloemen een constante factor in de carrière van Van Noten. Op zijn landgoed Hof van Ringen in Lier, nabij Antwerpen, heeft hij een gigantische bloementuin waar hij inspiratie uit haalt.
De internationale status die Dries van Noten heeft opgebouwd, is terug te herleiden naar de shows. Zowel voor de mannen- als vrouwencollecties is het narratief van de desbetreffende collectie het belangrijkste. Dat laatste begint bijvoorbeeld bij de locatie, de muziekkeuze en het licht. En soms gebeurt er iets onverwachts.
Tijdens de presentatie voor de wintercollectie van 1993 was er een frietkraam die pal naast de locatie stond en niet weg kon, waardoor de geur van frituurvet bleef hangen. Daarom besloot Van Noten om alle gasten te trakteren op friet en een Belgisch biertje, waardoor niemand zich meer zou bekommeren om de geur. Voor zijn vijftigste show werd er uitgepakt met een groot diner. De gasten mochten aanschuiven aan een 140 meter lange tafel; de modellen paradeerden er overheen.
Met zijn shows, kleding en visie heeft hij een grote schare fans over de hele wereld opgebouwd. Vooral in Azië – er zijn eigen winkels in Tokyo, Hong Kong en Shanghai – worden het kleurgebruik en de prints gewaardeerd. In Los Angeles heeft Van Noten sinds 2020 een winkel die tevens gebruikt wordt als kunstgalerie.
Onafhankelijkheid
Toch is het niet altijd voor de wind gegaan. In 1999 krijgt Van Noten een harde klap te verduren als zijn zakenpartner Christine Mathys op jonge leeftijd overlijdt. Zij is vanaf het begin op de achtergrond het zakelijke brein achter het merk. Er gebeurt ook het nodige in de internationale modewereld. Vanaf eind jaren negentig nemen conglomeraten als LVMH en het huidige Kering (voorheen Pinault-Printemps-Redoute) de markt over met belangen in merken als Céline, Loewe, Emilio Pucci, Hermès en Fendi. De overnamegolf bereikt zijn kookpunt als LVMH en PPR elkaar dwarsbomen om de aandelen in de Gucci Group. Ook Van Noten wordt, zo liet hij in 2017 weten aan The Business of Fashion, meerdere keren benaderd voor een overname. Toch besluit hij om onafhankelijk te blijven.
Die onafhankelijke positie zorgt voor uitdagingen. De conglomeraten nemen ook de fabrieken over, waarna deze niet meer voor andere merken mogen produceren. Zijn collecties zijn de eerste jaren van deze eeuw ook tegenvallend. Binnen de industrie wordt er in die tijd meer aandacht besteed aan de rol van creative director. De creatieve directeur is verantwoordelijk voor de collecties, maar krijgt ook input vanuit zijn designteam. Van Noten en zijn team experimenteren met deze manier van werken, maar de aanpak blijkt niet te werken. De collecties staan te ver van zijn visie af, waardoor het merk stuurloos oogt. Daarnaast is het verlies van Christine Mathys nog steeds erg vers.
In 2018 wordt bekend dat Dries een meerderheidsbelang van zijn merk verkoopt aan Puig, het Spaans familiebedrijf dat onder meer belangen heeft in Nina Ricci, Rabanne en cosmeticamerken zoals parfummerk Byredo. Van Noten behoudt een minderheidsbelang en blijft aan als creative director. Door de verkoop ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor de groei van het merk. Puig is kapitaalkrachtig en draait in 2022 een winst van 400 miljoen euro bij een omzet van 3,6 miljard euro.
In 2020, tijdens de pandemie, opent Van Noten een nieuwe winkel in Los Angeles. Twee jaar later brengt hij tien uniseks geuren en dertig lipsticks uit. Gezien de expertise en het merkenportfolio van Puig is het logisch dat het merk ook in de cosmeticasector voet aan de grond wil krijgen. In 2023 wordt dit nogmaals bevestigd door de opening van een Dries Van Noten-winkel in Parijs waar alleen beauty-producten en accessoires worden verkocht.
Bijzonder
Consistentie wordt beloond. Van Noten wordt in 2008 uitgeroepen tot International Designer of the Year bij de Council of Fashion Designers of America (CFDA) Awards. In 2015 wordt hij door de Franse overheid benoemd tot officier binnen de Franse Orde van Kunst en Letteren. En bij de WWD Honors Awards werd hij eind vorig jaar uitgeroepen tot Ontwerper van het Jaar.
Wat maakt Dries Van Noten nu zo bijzonder? De grootste kracht zit hem in de consistentie en herkenbaarheid van het merk zelf. Het publiek weet wat ze bij hem kunnen verwachten, maar worden wel genoeg verrast. Het stofgebruik, de prints en het narratief hebben ervoor gezorgd dat Van Noten een grote groep fans heeft opgebouwd (het merk Dries Van Noten heeft ruim 1,4 miljoen volgers op Instagram).
Zijn voormalige kameraden staan er anders voor. Walter van Beirendonck is nog altijd actief met zijn eigen gelijknamige merk. Ann Demeulemeester stopt in 2014 bij haar eigen label en ontwerpt nu meubels en servies voor Serax. Dirk Bikkembergs verkocht in 2011 zijn merk en Dirk van Saene en Marina Yee zijn na hun mode-carrière gaan richten op beeldende kunst. Van Noten is na bijna veertig jaar de enige van de Antwerp Six die internationaal actief is. Maar daar komt dus een einde aan.
In juni zal Van Noten voor de laatste maal een collectie tonen op de modeweek in Parijs. Misschien komt er ooit een nieuwe Antwerp Six die hun stempel op de modewereld drukt. Dries van Noten was the last man standing.
CV Dries van Noten
- 1981: Studeert in af aan de Antwerpse Modeacademie
- 1986: Debuutcollectie voor mannen
- 1989: Opening Het Modepaleis in Antwerpen
- 1991: Eerste officiële show in Parijs (mannencollectie)
- 1993: Brengt zijn eerste vrouwencollectie uit
- 2008: Winnaar International Designer of the Year bij de Council of Fashion Designers of America Awards (CDFA)
- 2017: 100ste show en documentaire Dries wordt uitgebracht
- 2018: Spaanse modegroep Puig wordt grootaandeelhouder
- 2022: Lancering beauty collectie (parfums & lipsticks)
- 2023: Winnaar Designer of the Year bij de WWD Honors Awards
- 2024: Kondigt zijn afscheid aan.
