First Blood is de film uit 1982 die beter bekend staat als ‘Rambo’, naar de hoofdrolspeler John Rambo, een iconische rol van Sylvester Stallone. De oorsprong van de titel ligt – weinigen mensen weten dat – in het boek waarop de film is gebaseerd, de debuutroman First Blood van David Morell uit 1972.
Morell baseerde zijn boek op een desertie over de Vietnamoorlog die hij als student aan Penn State University schreef. Dat was nog ten tijde van de Vietnamoorlog; bij het uitkomen van de film lag die oorlog al een tijdje achter ons.
De film First Blood is een klassieker die niet alleen vier vervolgen kreeg, maar als model fungeerde voor actiefilms in de jaren tachtig. Zonder First Blood was er waarschijnlijk geen Die Hard (1988) geweest, geen The Delta Force (1986) of Raw Deal (1986).
John James Rambo is een Vietnamveteraan die het dorpje Hope (!) wordt uitgezet door een venijnige sheriff. Die wil geen zwerver met een Vietnamverleden in zijn keurige dorp, ook al is hij een gedecoreerde Groene Baret. (Amerika wil niet graag herinnerd worden aan de traumatische Vietnamoorlog; veel teruggekeerde soldaten leiden waan wat later PTSS gaat heten. Als je sjiek wil doen, zou je kunnen zeggen dat First Blood het verhaal van Homerus’ Odyssee vertel, het epos over Odysseus die na de Trojaanse Oorlog naar huis komt en allerlei hindernissen moet overwinnen.)
Rambo wordt door de sheriff en zijn agenten op het politiebureau flink gemaltraiteerd, wat bij hem visioenen oproept van de martelingen in Vietnam. Dat triggert bij Rambo een transformatie; van onzekere, bijna nederige man transformeert hij in de Special Forces-crack die hij in Vietnam was. De zwerver wordt een eenmansguerilla.
First Blood volgt daarmee feitelijk de formule van de superheldenfilm. In deze films kan een gewone kantoorklerk als Clark Kent veranderen in een Superman door een kostuum aan te trekken. Dat kostuum wordt bij John Rambo gesymboliseerd door de hoofdband die hij omdoet als hij zich terugtrekt in het woud. Van daaruit rolt hij eerst de politie op en daarna de National Guard.
De film is – veel meer dan het boek – een moralistisch verhaal over goed en kwaad. Het gaat ook over intolerantie, en het is een generatieconflict, want John Rambo neemt het op tegen de oudere sheriff, notabene zelf een oorlogsveteraan, zij het van een eerder oorlog (Korea).
Col. Sam Trautman: “What you call hell, he calls home”
Er was destijds al kritiek op de film, het vettige van de film werd soms geridiculiseerd, maar First Blood blijft een bouwsteen onder de populaire Amerikaanse cultuur.
Opvallend aan het personage Rambo is dat hij een actieheld is die het opneemt tegen het staatsapparaat. Actiehelden voor die tijd waren juist vertegenwoordigers van dat apparaat: politie- of geheim agenten.
Maar na het Watergate-schandaal en de Vietnamoorlog veranderde dat perspectief. De overheid werd niet meer vertrouwd doch gewantrouwd. Je zou zelfs kunnen beweren dat iemand als Donald Trump in het verlengde van Rambo opereert: de outsider die het opneemt tegen de bureaucratie.
Maar goed, dat is te veel eer voor Donald Trump, die de oprechtheid mist van John James Rambo. Hij (Rambo) gooit het er allemaal uit aan het einde van de film in een monoloog tegen zijn voormalige overste, Col. Sam Trautman. Het is het emotionele hoogtepunt van een film die na veertig jaar nog niets van zijn glans heeft verloren en nu terecht – in 4K – opnieuw in de bioscoop te zien is.
