Het impressionisme bestaat 150 jaar. Dit jubileum van de kunststroming is voor het Van Gogh Museum de aanleiding voor de groots gezette overzichtstentoonstelling Vive l’impressionnisme! Topstukken uit Nederlandse collecties.
Door samenwerking van vijftien Nederlandse musea en particuliere collecties zijn meer dan honderd van de belangrijkste Franse impressionistische werken uit Nederlandse collecties samengebracht, Zoals Pissarro’s De regenboog Pontoise (1877) en Monets Papaverveld (1881).
En zo begon het allemaal…
Op 15 april 1874 opende een groep jonge kunstenaars op een Parijse boulevard de deuren van hun tentoonstelling. Door zelf exposities te organiseren, bevrijdden zij zich van de dwingende toelatingsregels van de officiële Salon-tentoonstelling waarin de gevestigde orde bepaalde wat er te zien was.
Claude Monet, Berthe Morisot, Auguste Renoir, Paul Cézanne, Edgar Degas en Alfred Sisley vingen hun persoonlijke impressie van een veranderlijk moment in losse penseelstreken en felle kleuren op het doek. Quelle Horreur! Het publiek reageerde ronduit geschokt, men sprak van revolutie. Honderdvijftig jaar later beschouwt men dit moment als de geboorte van één van ‘s werelds invloedrijkste kunststromingen: het impressionisme.
In Vive l’impressionnisme! Topstukken uit Nederlandse collecties worden meer dan honderd Franse impressionistische werken uit Nederlandse collecties getoond. Alle media zijn vertegenwoordigd: van de iconische geschilderde landschappen van Monet tot de baanbekende aquarellen van Cézanne en van de kleurige pastels van Morisot en Degas tot de aangrijpende sculpturen van Rodin.
Theo en Vincent van Gogh
Centraal in de tentoonstelling staat de vraag hoe en wanneer de Franse impressionistische werken naar Nederland zijn gekomen. In hoeverre was Nederland rond 1900 al klaar om zo’n moderne kleurrijke kunststroming uit Parijs op waarde te schatten? De Nederlandse smaak was in die tijd namelijk conservatief en er was een hang naar traditionele, donkere kleuren.
De tentoonstelling Vive l’impressionnisme! laat zien hoe de onvermoeibare inzet van een aantal visionairen, onder wie kunsthandelaar Theo van Gogh, ervoor zorgde dat het impressionisme zijn weg vond naar Nederland en hoe ook hier uiteindelijk het licht doorbrak. Ook Vincent van Gogh ging overstag. Maar pas ná zijn verhuizing naar Parijs in 1886, toen hij met eigen ogen de impressionisten kon bewonderen, transformeerde zijn kunst radicaal en voorgoed.
Samenwerking
De tentoonstelling wordt georganiseerd door het Van Gogh Museum en het Museum Boijmans Van Beuningen, in nauwe samenwerking met het Kröller-Müller Museum, Stedelijk Museum Amsterdam, Kunstmuseum Den Haag, Rijksmuseum Amsterdam, Rijksmuseum Twenthe, Singer Laren, Teylers Museum, Museum de Fundatie, De Mesdag Collectie en zeven particuliere collecties. Werken van mannelijke én vrouwelijke impressionisten als Monet, Degas, Pissarro, Morisot, Cassatt, Sisley en Cézanne uit Nederlands bezit worden in volle glorie getoond.
Galerij van de gemiste kansen
Naast aandacht voor de hoogtepunten die zijn verzameld in Nederland, wordt er in de tentoonstelling ook stilgestaan bij de topwerken die het Van Gogh Museum heeft gemist. In de virtuele installatie Galerij van de gemiste kansen passeren impressionistische meesterwerken de revue die ooit in Nederland waren, maar vervolgens in het buitenland terecht zijn gekomen. Vormgever van de installatie is lichtkunstenaar Nick Verstand (1984), die eerder samenwerkte met onder meer Björk en Iris van Herpen. Een app in dezelfde ruimte stelt de bezoeker in staat om zich te verplaatsen in de dilemma’s die een museumdirecteur voor de kiezen krijgt bij de keuze in kunstaankopen.
Catalogus
Zeer de moeite waard is de rijk geïllustreerde catalogus ‘150 jaar impressionisme – Het licht breekt door in Nederland’. Net zoals de tentoonstelling is de catalogus (€35) het resultaat van een intensieve samenwerking met maar liefst dertien bijdragende conservatoren uit verschillende instellingen.
Praktisch
Vive l’impressionnisme! is nog tot en met 26 januari 2025 te zien in het Van Gogh Museum. Hier vind je alle gegevens. Dorst gekregen van al die kunst? Kijk dan eens hier.
Openingsbeeld: Alfred Sisley, Een boomgaard in de lente te By,1881. Olieverf op doek, 54 × 72 cm. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Studio Tromp
