![Portret van fotograaf Ed van der Elsken[Beschrijving David de Jongh] Elsken Ed van der](https://modmod.nl/wp-content/uploads/2023/05/ANP-46930877-1-e1684346609244.jpg)
Just Kids van Patti Smith lag al een hele poos op de stapel boeken die ik ooit nog moet lezen. Het boek lag er al zeker een jaar of drie, misschien wel vier. Sommigen van die boeken op de stapel bijven lang liggen; anderen verslind ik onmiddellijk – de reden is vaak onduidelijk.
Just Kids was überhaupt al veel langer uit. De eerste druk werd door Bloomsbury al in 2010 gepubliceerd (het was een wereldwijde bestseller). In Nederland wordt Just Kids uitgegeven door De Geus.
Afijn, toch maar gaan lezen. Wat blijkt: Patti Smith, de punk poet van New York, blijkt een zachtaardige filosofe met een groot hart en een geweldige pen.
Dit schrijft ze op pagina 24 van Just Kids (geboren in New Jersey verlaat ze het ouderlijk huis om met een lege maag en een knapzak naar New York te trekken; hier loopt ze naar het busstation): “I paused before the spot where I had pocketed my Rimbaud [ze jatte er eerder een dichtbundel van Rimbaud, heur grote held]. In its place was a battered copy of Love on the Left Bank with grainy black-and-white shots of Paris nightlife in the late fifties.”
Het boek Love on the Left Bank is uiteraard het fotoboek dat Ed van der Elsken in 1956 publiceerde onder de titel Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés.
Inmiddels is het een klassieker, maar destijds was het een revolutionair boek. Ed van der Elsken (Amsterdam, 1925 – 1990) documenteerde de linkeroever van Parijs, de rive gauche waar de creatieve underground van Parijs zich manifesteerde. Parijs bepaalde in de jaren vijftig de culture agenda van een generatie. Hier gebeurde het!
Ed van der Elsken verlegde met zijn fotoboek, met foto’s in korrelig zwart-wit, de grenzen van de documentairefotografie. Het betekende zijn grote doorbraak.
Hoofdpersoon in Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés is Vali Myers, de Australische danseres en kunstenares over wie Patti Smith in Just Kids schrijft: “The photographs of the beautiful Vali Myers, with her wild hair and kohl-rimmed eyes, dancing on the streets of the Latin Quarter deeply impressed me.”
Vali Myers groeide uit tot een kunstenares met een behoorlijke cult-following (onder wie dus Patti Smith, wiens knie ze verderop in het boek zelfs nog even voorziet van een tatoeage). Joni Mitchell schreef Ballerina Valerie over Myers en Tennessee Williams gebruikte haar als inspiratie voor een van de personages in Orpheus Descending.
Ed van der Elsken zou nog zo’n twintig boeken publiceren. En er zijn natuurlijk zijn films, bijvoorbeeld die over Amsterdam – heerlijke tijdsdocumenten die je soms gewoon op YouTube kunt vinden. En soms is het dus aardig om een verwijzing naar hem te lezen in een internationale bestseller.
***
Patti Smith, Just Kids, uitgeverij De Geus – €26,99
Ed van der Elsken, Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés, uitgeverij De Bezige Bij – €20,45
