Spandex is een stof die ik zelf vooral associeer met de jaren tachtig van de vorige eeuw. Vanuit de Verenigde Staten werden we in die jaren overspoeld met in spandex gehulde cultuurhelden: van de workout-video’s van Jane Fonda en de Physical-clip van Olivia Newton-John tot de podiumoutfits van glamrockbands als Van Halen en Mötley Crüe.
De ons onlangs ontvallen Olivia Newton-John had er in Grease al een voorschot opgenomen. Namelijk met de – legendarisch geworden – zwarte spandexlegging in de slotscène van die film (“Tell me about it, stud”).
Zelf herinner ik me overigens vooral Colonel Wilma Deering uit de door Veronica uitgezonden science fiction-serie Buck Rogers. De rits van het strakke spandex-pak van de kokette kolonel stond altijd in standje décolleté.
Al in de Tweede Wereldoorlog werd er geëxperimenteerd met synthetische stoffen, maar het duurde tot 1959 voordat Joseph Shivers, een scheikundige in dienst van de Amerikaanse chemiegigant DuPont, daadwerkelijk een materiaal had uitgevonden dat sterk genoeg bleek. In eerste instantie kreeg het de naam Fibre K, daarna werd het aangeduid met de handelsnaam Lycra.
De grote kracht van lycra is niet zozeer dat je het kunt oprekken, maar dat het daarna weer moeiteloos terugkeert in de originele staat – een soort Barbapapa-stof dus. Dat verklaart ook meteen de andere naam voor de stof, de merknaam spandex.
Spandex is een anagram van expand, het Engelse woord voor verruimen
Spandex is een anagram van expand, het Engelse woord voor verruimen. De Amerikanen gebruiken die term, daar waar wij in Europa het meestal over lycra hebben. Soms kom je het scheikundiger klinkende elastaan tegen – het is allemaal een en dezelfde stof.
Na de uitvinding van lycra werd de elastische stof vooral gebruikt in de dienstbare discipline van de industrie, dus in ondergoed, kousen en in sportkleding. De elasticiteit en het lichte gewicht maakte van lycra/spandex een ideale stof om in te bewegen.
Ook andere stoffen werden door toevoeging van lycra een stuk elastischer, zoals de van oorsprong taaie stof denim. Dat verklaart de populariteit van de stretch denim en de strakke spijkerbroeken van deze eeuw.
Van die variant zien we een voorbeeld bij reality tv-ster Bjorn Remmerswaal, links op de foto hierboven. Zo strak zie je ze – gelukkig – zelden. Dit is de man als leverworst, de broek als folie.
Batman
Er waren in die jaren tachtig nog twee Amerikaanse cultuurdomeinen waarin spandex werd omarmd: door superhelden als Superman en Batman, en door Amerikaanse worstelaars.
Zowel de superhelden als de worstelaars hadden dezelfde overwegingen als Colonel Wilma Deering in Buck Rogers: spandex etaleert unverfroren de fysieke kwaliteiten van de drager.
Dat is naar ik aanneem ook de gedachte achter de keus voor de pantalon die zanger Jeffrey Lake (op de foto helemaal boven naast Bjorn Remmerswaal) heeft gekozen in de kleurstelling Werther’s Echte. Of mevrouw Lake draait een te heet wasje, dat kan natuurlijk ook.
