Inmiddels kennen we Van Hoytema als de vaste director of photography, of ‘cameraman’ – zoals hij zelf gewoon zegt – van Christopher Nolan. Filmkenners zijn waarschijnlijk allang bekend met hem. Maar grote kans dat jij nog nooit van hem had gehoord. Niet zo gek ook: de beste man bevindt zich letterlijk en figuurlijk achter de camera. Christopher Nolan kennen wij natuurlijk als de man achter Memento, Batman Begins, The Prestige, The Dark Knight, The Dark Knight Rises en Inception. To name a few.
Van Hoytema’s cv is niet slecht voor iemand die twee keer werd afgewezen door de Nederlandse filmacademie. Het leverde echter geen rancune op bij Hoyte. “Als ik in die commissie had gezeten, had ik mijzelf denk ik ook niet aangenomen. Ik was nog heel jong en full of shit, zoals dat heet.”
De samenwerking tussen de regisseur en Van Hoytema begon met het boeiende SF-epos Interstellar. Daarvoor was de Nederlander ook al DOP bij de twee steengoede films The Fighter en Tinker Tailor Soldier Spy. De tweede collab – Dunkirk – leverde Hoyte zijn eerste – en tot nu toe enige – Oscarnominatie op. Oh ja, en tussendoor zorgde hij ook nog even voor de schitterende beelden in de James Bond-film Spectre. Herinner jij je die openingsscène in Mexico-City nog? Die kwam van Hoyte…
Het bijzondere Tenet was de derde samenwerking tussen Nolan en Van Hoytema en deze zomer was daar dus Oppenheimer. Op dit moment, na Barbie, wereldwijd de film die het meeste geld opbracht, zo’n half miljard euro. Omdat Van Hoytema liever achter de camera blijft dan in de spotlights staat, was het extra bijzonder dat EYE, in samenwerking met Universal Pictures, Netherlands Society of Cinematographers (NSC) en Dutch Academy For Film (DAFF) een speciale screening mét Q&A met Hoyte organiseerde.
No-brainer
Tijdens de Q&A was Hoyte bijzonder open over de samenwerking met Nolan, toch één van de beste regisseurs ter wereld. “Eens in de zoveel tijd ga ik lunchen met Chris en dan laat hij weten dat hij een script af heeft. Dan gaan wij naar zijn huis, daar staat gelukkig een comfortabele bank, want het duurt mij zo’n zes uur om dat script te lezen.” Hapt Hoyte dan gelijk toe? “Ik ga er dan meestal eerst één of twee nachtjes over slapen. Maar eigenlijk is het een no-brainer. Het is wel Nolan! Dus dan weet ik al wel wat ik de volgende zomer ga doen!”
Oppenheimer is Nolans eerste biopic, een historisch verhaal, en dus iets totaal anders dan een Batman-film. “Maar meteen na het lezen van het script merkte ik al dat Chris een goede speciale taal had gevonden voor dit verhaal.” Oppenheimer zit, op zijn Nolans, vol met flashbacks en -forwards. “Een van de meest bijzondere dingen van Chris zijn scripts is dat, als je een jaar later de film ziet en het script ernaast legt, dit bijna een één-op-één-kopie is. Met andere woorden: hij weet exact al hoe hij de film gaat opbouwen met al die tijdsverschuivingen tijdens het schrijven. Hij martelt zichzelf maandenlang voor dit script. In die tijd lost hij al vele problemen op die hij mogelijkerwijs bij het draaien tegen kan komen. Hij is ontzettend precies. Heel knap.”
Mini-van
Nolan besteedt altijd veel zorg aan schitterende locaties in zijn films en die locaties zoekt hij samen met Hoyte uit. “Die zijn altijd ver weg, dus zitten wij dagenlang in een mini-van.” Omdat Nolan eerst lang met Wally Pfister samenwerkte, ziet Van Hoytema zichzelf meer ‘als de nieuwe vriendin, dan Nolans nieuwe vrouw’. “Ik ben Chris altijd heel dankbaar geweest dat hij zo genereus was, hij snapte heel goed dat het moeilijk was om bij hem in te stappen, nadat hij jarenlang iemand anders als vaste cameraman had. Hij gaf mij heel veel vertrouwen en was tegelijkertijd terughoudend genoeg om mij m’n gang te laten gaan of Wally’s naam te noemen. Hij heeft mij nooit verteld hoe lekker zijn ex-vrouw kon koken!”
Hoyte noemt de gezamenlijke liefde voor het ambacht film en de mechanische kant van het filmen als gemeenschappelijke deler. Voor het opnemen van een nieuw project kijken hij en Chris samen enkele films ter inspiratie. “Maar het worden er steeds minder. We zitten gewoon heel erg op één lijn qua denkwijze en aanpak.”
Dat Nolans films er altijd schitterend uitzien – van cinematografie en locaties tot aan styling – wordt niet van tevoren bedacht. “Wij hebben een bepaald idee hoe iets eruit moet zien en een manier van werken waardoor dat gewoon samenvalt. Wij gaan echt niet op zoek naar de meest bijzondere locatie of shot. Door die trips in die mini-van komt er al heel veel samen, wij zijn niet specifiek uit op moeilijke shots, die komen gewoon op ons pad.” Storyboards zijn dan ook een unicum. “Voor deze film hebben wij precies nul storyboards gemaakt…”
IMAX-close-ups?
Dat Nolan en Van Hoytema IMAX-camera’s gebruiken voor hun producties, vergt ook wat aanpassingen van de DOP. “Met IMAX kun je fantastische en epische shots maken. Maar in Oppenheimer zitten ook veel ‘kleine’ scènes in kleine kamertjes. Heb je dan IMAX nodig? Ja, want je zoekt naar manieren om die camera’s optimaal te benutten.” Erg knap is het dat de Nederlander vooral de emoties van hoofdrolspeler Cillian Murphy, middels intieme close-ups, extreem goed weet neer te zetten.
Blijven sleutelen aan lenzen en camera’s is iets dat Hoyte graag doet. “Ik werk veel samen met een man van Panavision, hij is een soort mad professor, een lensgoeroe. Als ik een nieuw project heb ga ik bij hem langs en staat hij mij meestal handenwrijvend op te wachten met een ‘wat zullen we nou eens gaan uitvinden en bouwen’-mentaliteit. Dat is heel leuk.”
Hoogste resolutie
De reden dat praktisch alles dat Van Hoytema en Nolan maken er schitterend uitziet, is omdat bijna alles ‘in camera’ op film wordt geschoten. Met andere woorden: er komt (bijna) geen CGI aan te pas. “Dat klinkt pedant en ik snap het ook wel als mensen dat denken. Maar zie het zo: een filmnegatief kan zo’n 18K aan informatie bevatten. Ga je het digitaliseren om CGI toe te passen of wil je iets zwart-wit maken, dan krijg je een resolutie van 4K. De zwart-witscènes in Oppenheimer zijn dus op zwart-witfilm geschoten en niet achteraf zwart-wit gemaakt zoals men normaal doet. Die zwart-wit-film krijgen en gebruiken is wel een gedoetje overigens!” Gedoe of niet: het heeft ervoor gezorgd dat die scènes er werkelijk waanzinnig uitzien.
Heb jij Oppenheimer nog niet gezien en wil je de film aanschouwen op de volste resolutie en zoals Hoyte van Hoytema en Christopher Nolan het voor ogen hadden? Kijk de film dan in EYE, want EYE is één van de twee bioscopen in de Benelux waar Oppenheimer op 70mm te zien is. Klik hier voor de data en tijden.
Wil je weten wat er dit jaar qua films nog op ons af komt? Dat lees je hier.
