Met een mechanisch horloge heb je niet alleen een horloge, maar ook een half kunstwerk om je pols. Tientallen, vaak wel honderden mechanische onderdelen op een paar vierkante centimeter. Maar hoe hou je ‘m lopend?
Je kunt ‘m natuurlijk alleen opwinden (handgewonden) of laten lopen door de beweging van je pols (automaat) en that’s it. Jarenlang loopt ‘ie goed en heb je er nauwelijks omkijken naar. Het voordeel van een mechanisch horloge. Toch er zijn wel degelijk een aantal dingen om in je achterhoofd te houden als je een mechanisch horloge draagt. Zeker als je ‘m ooit nog wil doorgeven aan je nageslacht. Let op en doe er je voordeel mee.
Draag ‘m regelmatig
Hij was prijzig, dus het dragen hou je voor bijzondere gelegenheden. Goed plan toch? Zo blijft het horloge ook meteen netjes. Doe toch maar niet en draag je horloge. De smeermiddelen in het uurwerk blijven op deze manier soepel lopen en verharden niet. Als ze verharden kan dat frictie veroorzaken en dat kan dan weer schadelijk zijn voor het uurwerk. Dus: ook al draag je je horloge niet, je doet er goed aan om hem één keer per week (of meerdere keren) op te winden zodat alle onderdelen goed gesmeerd blijven.
Heb je je automaat een tijd niet gedragen, wind ‘m eerst even op voordat je ‘m gaat dragen. Even 20 tot 30 keer draaien totdat ‘ie loopt en dan de tijd en datum instellen. Nog een tip voor een handwinder, als je bezig bent met het dagelijkse ritueel van opwinden, stop bij het eerste gevoel van weerstand. Überhaupt een goede bij mechanische horloges: stop met wat je doet als je weerstand voelt. En bij alles: doe je horloge af als je aan de kroon gaat draaien. Dan behandel je ‘m beter en ‘recht’. Om de pols gaat ook prima, maar dan kan het zijn dat je eraan draait in iets van een hoek en daar is het uurwerk dan weer niet zo over te spreken.
Schoonmaken
Niet één horloge is immuun voor stof, viezigheid en zelfs je vettige huid. Pak daarom een zachte tandenborstel en borstel ‘m elke paar maanden af. Als het horloge ook maar iets van waterdicht is, maak de tandenborstel dan een beetje nat. Heb je een lederen band, hou ‘m dan altijd ver weg van ook maar iets dat op water lijkt. Onderhoud ook de polsband en maak deze schoon. Heb je een stalen band, verwijder ‘m van de kast en leg hem in een bakje met warm water en milde zeep.
Opslag
Het is heel verleidelijk om je horloge in de lade van een nachtkastje te stoppen. Waar het vervolgens klap na klap krijgt en misschien zelfs krast. Een stoffen zakje of een speciale horlogebox is aan te raden als een soort van garage. Draag je een automatisch uurwerk, dan kun je een horlogewinder overwegen. Een ‘robotpols’ die het uurwerk draaiende houdt, terwijl jij ‘vreemdgaat’ met een ander model.
Magnetisme
Als de perfect afgestelde onderdelen van horloge gemagnetiseerd raken, dan kan dit van invloed zijn op de nauwkeurigheid. Het horloge kan sneller gaan lopen of zelfs stoppen. Waarvoor moet je oppassen? Speakers, koelkasten, computers en telefoons. De oplossing? Veel goede juweliers hebben een apparaat waarmee ze je horloge weer demagnetiseren.
Water
Zelfs een waterdicht horloge heeft wat aandacht nodig als-ie heeft gezwommen. Als een horloge in zout- of chloorwater is geweest, dan moet je ‘m altijd grondig afspoelen en afdrogen. Zelfs het beste staal oxideert in zeewater. Heb je een duikhorloge en gebruik je ‘m veel, laat dan de ringen regelmatig checken of alles nog goed is afgesloten. Hoe vaak je ‘m ook gebruikt, check elke twee jaar of je waterproof horloge ook nog echt waterproof is. Nog één tip ten slotte: mechanische uurwerken houden niet zo van plotselinge temperatuurverschillen. Dus hoe leuk het ook is om van de sauna in het frissere zwembadwater te springen, je horloge is daar minder blij mee.
Gebruik
Het was dan misschien waterdicht toen het de fabriek verliet, maar in de loop der tijd kan er veel gebeuren waardoor er vocht in het horloge komt. Net zoals die druppels in de koplampen van je auto. Een piepkleine barst of een grote schok kan al genoeg zijn. Veelal is het een gebrekkige ring rond de kast of kroon. Hier kun je zelf niets aan doen, dit is er één voor de professionals. Sorry.
Wat schokken betreft, natuurlijk kunnen moderne mechanische uurwerken tegen een schok, maar golf, een potje tennis of houthakken hebben aardig wat G-krachten tot gevolg en dat is niet heel gunstig voor je nieuwe aankoop. Tenzij je Rafael Nadal heet en een Richard Mille om de pols hebt die bestand is tegen enorme G-krachten. Bewaar een overdaad aan G-krachten liever voor je quartz-horloges. En dit hebben we zelf ondervonden: ook al staat er scratch-resistant, dat betekent niet scratch-proof.
EXTRA TIP: Het onderhoud
Net zoals ieder ander voorwerp met bewegende onderdelen, is ook een horloge onderhevig aan slijtage. De oliën in het uurwerk worden dikker en het geheel moet dus ook gesmeerd worden. Je wilt natuurlijk niet dat het een en ander vermaalt vanbinnen en in de olie gaat zitten, net zoals bij een motor. Eén keer in de zoveel jaar moet de olie worden vervangen en het horloge worden nagekeken. Laat dit wel door een pro doen.
Meestal gaat dit als volgt in z’n werk: het reparatietraject begint met een prijsopgave. Het horloge en het uurwerk worden bestudeerd. De horlogemaker maakt een inschatting van de kosten die gemaakt moeten worden om het horloge en het uurwerk in zo goed mogelijke staat terug te brengen. Na je akkoord begint de horlogemaker met zijn werk: het demonteren van het uurwerk, de wijzerplaat, de wijzers, het glas en uiteraard de band.
De kast en de metalen band worden schoongemaakt in een ultrasoon schoonmaakbad en gepolijst/gematteerd. Daarna worden de kast en de band wederom schoongemaakt.
Vervolgens worden alle fouten in het uurwerk hersteld, onderdelen vervangen waar nodig om uiteindelijk weer alles op de juiste plaats te monteren. De plekken waar olie/smering nodig is, krijgen nieuwe olie/smering en het uurwerk wordt weer gemonteerd in de kast.
De kast met uurwerk ondergaat dan een eventuele waterdicht-test. Daarna gaat het horloge in de testfase. Hierin draait een horloge een week lang op een watch winder om de dagelijkse beweging van de pols te simuleren en meten ze de eventuele afwijking en bekijken ze of het automatische opwindsysteem in het uurwerk correct functioneert. Als dat allemaal goed zit, dan komt het horloge weer jouw kant op.
